“Tkellimna dwar il-kollaborazzjoni tagħna fil-qasam tad-disinn, b’referenzi speċifiċi għall-infrastrutturi ċivili, fil-qasam tal-enerġija, fis-settur tas-saħħa, f’ qasam kulturali. L-Italja se tagħti spinta ġdida lill-Istitut Kulturali Taljan fil-Libja, iżżid il-boroż ta’ studju għal studenti Libjani li jistudjaw it-Taljan. Bażikament, hemm ir-rieda li dak li kien l-iskambju kulturali u ekonomiku mal-Libja jinġieb fil-livelli li kellha ħames jew tmien snin ilu. U f’dan is-sens il-laqgħat li kellna jwassluna biex naħsbu li se jkun possibbli wkoll li negħlbu dak il-livell. Fi kliem ieħor, irridu nagħmlu din is-sħubija gwida għall-futur, filwaqt li nirrispettaw is-sovranità sħiħa tal-Libja”. Għalhekk, impuls ġdid fil-Libja wkoll għall-kultura Taljana u l-lingwa.
Dan hu kliem il-Prim Ministru Mario Draghi fi stqarrija konġunta lill-istampa mal-premier tal-Gvern ta’ Għaqda Nazzjonali tal-Libja, Abdulhamid Dabaiba, wara l-laqgħa fi Tripli. L-ewwel żjara barra minn Malta mill-Kap tal-Istat tagħna.
Iż-żjara ta’ Draghi fil-Libja: mument uniku biex terġa’ tinbena ħbiberija
Mument importanti, din il-laqgħa ta’ Draghi li kien akkumpanjat mill-ministru tal- Barranin Luigi Di Maio, biex jerġa’ jibni ħbiberija antika b’pedamenti kulturali sodi. “Il-qrubija bejn iż-żewġ pajjiżi – żied Draghi – qatt ma għarfet pawżi. Aħseb li l-ambaxxata Taljana kienet l-unika waħda miftuħa matul il-kunflitt kollu". B’kuraġġ kbir min-naħa tad-diplomatiċi li baqgħu, saħaq il-premier. Mingħajr preġudizzju għall-ħtieġa li jkompli l-waqfien mill-ġlied, fil-Libja llum hemm il-kundizzjonijiet kollha biex inħarsu lejn il-futur tal-Italja u l-Libja bil-ħsieb li l-kollaborazzjoni tiġi implimentata malajr u b’mod deċiżiv. Ħarsa lejn l-istorja tas-seklu li għadda tikkonferma r-rabta mill-qrib, mhux biss ġeografika, li mmarkat it-triq taż-żewġ pajjiżi b’fażijiet alternanti. Relazzjoni kostanti bejn dawn iż-żewġ xtut tal-baħar Mediterran.
Ir-relazzjoni storika bejn l-Italja u l-Libja
Il-Libja kienet kolonja tar-Renju tal-Italja mill-1912 sal-1947. Fis-snin tletin, il-Libja waslu koloni Taljani, li kienu ġejjin b’mod partikolari mill-Veneto, il-Basilicata, il-Kalabrija u Sqallija. Fl-1939 it-Taljani, ikkonċentrati fiż-żoni kostali, kienu madwar 120 elf, li jirrappreżentaw 13 fil-mija tal-popolazzjoni. Fi Tripli kienu saħansitra 37 fil-mija u, minkejja d-diffikultajiet tat-tieni perjodu ta’ wara l-gwerra (il-Libja saret indipendenti fl-1953), fl-aħħar tas-sittinijiet kien għad hemm madwar 20 Taljan. Ir-relazzjonijiet bejn iż-żewġ pajjiżi baqgħu mill-qrib, speċjalment għal raġunijiet ekonomiċi. U inevitabbilment il-lingwa u l-kultura Taljana kienu preżenti b'mod qawwi. Sal-1970 meta Gaddafi iddeċieda għat-tkeċċija tat-Taljani kollha u l-konfiska tal-proprjetajiet tagħhom. Madankollu, ir-relazzjonijiet ma ġewx interrotti.
Infakkru fost l-oħrajn fil-pipeline Greenstream li jittrasporta l-gass naturali mill-kosta Libjana għal dik Taljana. Imbagħad ġiet il-gwerra li matulha, kif fakkar Draghi, fi kwalunkwe każ l-Italja baqgħet l-uniku pajjiż li żamm l-ambaxxata miftuħa fil-kapitali Libjana.
Boroż ta’ studju ġodda għal studenti Libjani li jridu jitgħallmu t-Taljan
Il-laqgħa tal-premier Taljan ma’ dak Libjan reġgħet affermat il-ħtieġa li titkompla r-rabta storika bejn iż-żewġ pajjiżi. Minn din l-ewwel laqgħa, jistgħu jerġgħu jinfetħu ħjiel diplomatiċi possibbli għall-Italja, iżda mhux biss. Ċertament ukoll irħas. Kooperazzjoni fuq il-migranti b'attenzjoni partikolari min-naħa Taljana għall-problema umanitarja. U fundamentalment skambju kulturali li jara fl-attività taIstitut Kulturali Taljan wieħed mill-assi ewlenin tagħha, b'ħafna proġetti. Kif ukoll fil-prospetti boroż ta’ studju għal studenti Libjani li jistudjaw it-Taljan. Lingwa li fl-imgħoddi kienet komuni li tisma’ mitkellma speċjalment fil-kosti, bejn Tripli u Bengażi, ta’ dan il-pajjiż tal-Mediterran.. Xhieda tar-relazzjonijiet ta’ għexieren ta’ snin li jorbtu lill-Libja mal-Italja.
