Turandot ta’ Giacomo Puccini, kronika ta’ premiere storiku f’La Scala ta’ Milan. Fil-25 ta’ April, 1926, is-surmast Arturo Toscanini jinterrompi l-eżekuzzjoni tax-xogħol famuż b’dan il-kliem: “Hawn ix-xogħol jispiċċa għax f’dan il-punt l-Imgħallem huwa mejjet. Il-mewt kienet aktar b’saħħitha mill-arti.”
Il-librett tal-opra huwa meħud minn kummiedja ta’ Carlo Gozzi. Il-kompożizzjoni mużikali ta’ Turandot baqgħet mhux lesta minħabba l-mewt tal-kompożitur fl-1924. L-istorja ta’ mħabba bejn Turandot u Calaf imbagħad se titlesta minn Franco Alfano grazzi għat-tfassil tat-testi u n-noti tal-Maestro Puccini.
Turandot, Toscanini jgħid ‘le’ lil Mussolini
Il-premiere storika tal-opra tpoġġiet f’riskju minn ‘inċident diplomatiku’ ta’ natura politika. Benito Mussolini, id-Duce, jitlob li l-innu faxxista Żgħażagħ – Żgħażagħ – isir qabel ma jittella’ Turandot.
Toscanini, kburi anti-faxxist, jopponi bis-sħiħ it-talba billi jpoġġi d-direzzjoni tat-teatru quddiem deċiżjoni jew-jew: “Jew Toscanini jew Giovinezza!”. L-innu faxxista ma jindaqqx u d-Duce ma jipparteċipax fil-premiere.
Turandot, il-prinċipessa
Turandot Princess Ċiniża taż-żminijiet ta fairy tali. Mara sabiħa imma imdejjaq li tinkorpora l-ispirtu ta’ antenat maħtuf u maqtul. Għalhekk il-mibegħda kbira u d-disprezz tagħha għall-irġiel. Ir-riżentimenti tagħha lejn is-sess oppost ma jdejqux lil missierha, l-imperatur Altoum li minflok jimbottaha biex tiżżewweġ.
Ma tistax tevita l-pressjoni paterna, Turandot tirrassenja ruħha għall-idea taż-żwieġ iżda taħt kundizzjoni waħda. Hija se tiżżewweġ lin-nobbli li se jkun jista’ raden it-tliet riddles li se tipproponi. Jekk il-proprjetarju jonqos ikun sagrifikat.
Prinċep Calaf
Calaf, prinċep tat-Tartar, isolvi l-riddles proposti mill-sabiħ Turandot. Il-Prinċipessa hija ddisprata għax issa trid tiżżewweġ iżda qalbha hija refrattarja għal kull qabża ta’ mħabba. Imbagħad Calaf jipproponi lilha wkoll enigma: jekk qabel is-sebħ il Princess se raden ismu, allura hu se jitħassru. Fir-realtà, se jkun il-prinċep innifsu li jiżvela ismu lill-Prinċipessa tħaddan wara li bewsha b’passjoni. Bewsa li se jdub il-qalb glaċjali tat-turandot sabiħ u mhux kuntent.
Bla rqad
Irqadx aktar. Huwa ċertament wieħed mill-rumanzi l-aktar famużi fid-dinja; waħda mill-biċċiet liriċi li għadha tibgħat lill-udjenza eżiġenti ta’ dilettanti tal-mużika fit-teatri tad-dinja kollha. Miguel Fleta kien l-ewwel tenur biex tkantaha fl-1926. Ir-rumanz jitkanta minn Calaf fil-bidu tat-tielet att meta l-‘prinċep mhux magħruf’ jistenna s-sebħ u għalhekk ukoll id-destin tiegħu.
Irqadx aktar! Int ukoll, O Prinċipessa, fil-kamra kiesħa tiegħek, tħares lejn il-kwiekeb li jirtogħdu bl-imħabba u t-tama. Imma l-misteru tiegħi huwa magħluq fija, ħadd ma jkun jaf ismi! Biss meta d-dawl jiddi, fuq ħalqek ngħidlek tkisser! U l-bewsa tiegħi ddub is-skiet li jagħmlek tiegħi! Vanish, oh lejl! Issettja, intom stilla! Fis-sebħ Jien ser nirbaħ!
